تحلیل مقایسه ای نظریه ارزش از منظر مارکس و متفکران اسلامی

چکیده: موضوع ارزش به عنوان یکی از مهم ترین مسائل در اقتصاد همواره در میان دانشمندان اقتصادی مطرح بوده است. هرکدام از آن ها بر اساس نگرشی که به اقتصاد و روابط آن دارند در این حوزه نظرات خود را بیان کرده اند. از همین روی هر مکتب یا ایدئولوژی باید تکلیف خود را در قبال موضوع عوامل تأثیرگذار در تعیین ارزش یک کالا مشخص کنند؛ از همین رو مسئله اصلی که در رساله مذکور بدان پرداخته شده است، بررسی نظریه ارزش کالاها از منظر مارکس و شهید مطهری (ره) و امام موسی صدر هست. در فصل دوم نظریه ارزش مارکس که مبنای محاسبات بُعد کمی خود را زمان کار لازم به لحاظ اجتماعی قرار داده بود، موردبحث قرارگرفته است. البته نظریه ارزش مارکس دارای یک جنبه دیگر هم بود که در پژوهش های متفاوت پیرامون نگاه وی مغفول مانده است. بُعد کیفی نظریه ارزش وی شاید از بعد کمی حائز اهمیت بیشتری باشد. وی با طرح مبحث بت وارگی در نقد نظام اقتصاد سرمایه داری توفیقات بیشتری را حاصل کرد و ازاین رو توجه به آن دارای اهمیت فراوانی هست. در فصل سوم نظرات شهید مطهری (ره) و امام موسی صدر مطرح شده است. ایشان عرضه و تقاضای واقعی را به عنوان بهترین معیار برای سنجش ارزش کالاها و خدمات معرفی کرده اند. هم چنین منشأ ارزش از دید شهید مطهری (ره)، نیاز و قابلیت اختصاص و از دیدگاه امام موسی صدر نیاز است. عوامل موجد ارزش هم از دیدگاه این دو بزرگوار صرفاً کار نیست، بلکه کار در کنار طبیعت است که ارزش را به وجود می آورند. در ادامه نشان داده شده است که با توجه به مبانی اندیشه اسلامی نظرات این دو بزرگوار کاملاً قابل اثبات است. در انتهای فصل هم بیان شده که ارزش از مفاهیم اعتباری عقلی است که توسط کار یا طبیعت به وجود نمی آید، بلکه این عقل است که آن را از یک واقعیت بیرونی انتزاع می کند و خالق آن است. در فصل چهارم هم نتیجه مقایسه میان نظرات به صورت جزئی مطرح شده است. در فصل آخر و پنجم موضوعاتی که در ادامه این موضوع می تواند دنبال شود بررسی شده اند. کلیدواژه ها: مارکس، ارزش، نظریه ارزش، کار، عرضه و تقاضا